Kadında Üriner İnkontinans (İdrar Kaçırma)

Kadınlarda idrar kaçırma kabusu Türkiye'de kadınların kendilerdin başka kimse ile paylaşamadıkları idrar kaçırma sorunuyla yaşıyor. Bu sorunu yaşayan kadınların ise yarısına yakını utandığından ya da çaresiz olduğunu düşündüğünden doktora başvurmuyor, depresyona giriyor.

Kadınların yaşam kalitesini oldukça kötü yönde etkileyen idrar kaçırmaya neden olan etkenlerin başında pelvik organ sarkmaları geliyor. Yaş, gebelik, doğum, genetik yatkınlık, menopoz, obezite, ağır kaldırmak, kronik öksürük ve ciddi kabızlığın pelvik organ sarkmalarına neden olabileceğine , pelvik taban kaslarının ve bağ dokularının hasara en çok uğradıkları dönemin gebelik ve doğum olduğunu kaydetti.BAYIRLI vajinal doğum sayısı artıkça pelvik organların sarkma riski 4-11 kat arttığına dikkat çekti.

İdrar kaçırma kadınlar için önemli bir sağlık sorunu ve ayrıca yaşam kalitesini etkileyen önemli bir faktördür. Yaygın inanışın aksine yaşlılığın ve menopozun doğal bir sonucu değildir. Kadının sosyal yaşantısını ciddi şekilde etkileyen idrar kaçırmanın tedevisini modern tıp, bulmuş durumdadır.

İdrar kaçırma boşaltım sistemine ait bir problemdir. Kadınlarda yakın komşuluğu nedeniyle, kadın üreme sistemini ilgilendiren problemlerle birliktedir.

Normalde idrar yapma istemli olarak gerçekleşir. Bu durumda mesane, üretra, pelvik kasları yapısal özellikleri ile sinir sistemindeki idrar yapma ile ilgili merkezlerin sağlıklı çalışması gerekmektedir.
Her kişinin mesanesini boşaltma ihtiyacı hissetme derecesi farklıdır. Bu daha çok mesanenin idrar tutma konusundaki eğitimine pelvik taban kasları egzersizleri bilmesine bağlıdır.r.

İdrar boşaltma sıklığı iki nedene bağlıdır:

• İdrar miktarına
• Mesanenin onu tutma kapasitesine

MESANE EĞİTİMİ

Sağlık açısından mesane 3-4 saatte boşaltılmalıdır.

• Sık idrar yapma ve kaçırmanın birçok nedeni olabilir. Mesane kasları beyinde beklemeden bulunan idrar yapma ile ilgili merkezden ‘’boşalt’’ mesajını beklemeden kasılabilir ve içinde depolanan idrarı boşaltır.
• Mesanede iltihaplanma bazı ilaçları kullanma kafeinli içecekler ve gıdalar ya da su ile uğraşıyı gerektiren işler sırasında, içinde yeterli miktarda idrar birikmeden doluymuş gibi kasılabilir.
• Bu bölgede geçirilen ameliyatlar veya radyoterapi, sinir iletimine yaptığı hasarlar ya da dikişlere bağlı ortaya çıkan uyarılar nedeniyle benzer şekilde mesane kasılması da idrara kaçırmaya neden olmaktadır.
• Kabızlık da bu durumun oluşmasına etken olabilir. Çünkü şişmiş bağırsak mesanenin üzerinde basınç yapabilir ve onu uyarabilir

Normalden daha sık ve acil olarak idrar yapma ihtiyacı duyan kişiler için mesane eğitimi bir tedavi şeklidir. Mesane eğitiminin amacı, mesanenin kontrolünü geliştirmek ve herhangi bir idrar kaçırma olmaksızın mesanenin tutulabileceği idrar miktarını arttırmaktır. Özellikle idrar kaçırmayı önlemek için sık sık tuvalete giden kişiler bu yöntemden yarar sağlayacaktır.

Mesane Eğitimi Nasıl Uygulanmalı

• Mesane eğitimi her sabah yataktan kallar kalkmaz başlar ve yatağa yatmadan öncede bu program biter. Yataktan kalkar kakmaz tuvalete gidin ve ve mümkün olduğunca idrar kesenizi boşaltın. Eğerki uykudan uyandığınızda güçlü bir idrar yapma isteği hissediyorsanız, yataktan kalmadan önce idrarınızı tutan kasınızı kasın ve beşe kadar sayın. Sonra ayağa kalkın ve sakin adımlarla lavoboya gidin. Mutlaka idrarınızı yaptığınız saati günlüğünüze not edin.

• Sık idrara gitme ve urge inkontinans durumlarında idrar kesesi eğitimi yapılması tavsiye edilmektedir. İdrar kesesinin eğitiminde amaç sık idrara çıkmayı azaltma, idrar kesesi kapasitesini artırma, idrar yapma aciliyetini giderme ve idrara çıkma aralığını 3-4 saate çıkarmaktır. Tuvalete gitme aralıkları yavaş yavaş artırılarak idrara daha uzun aralıklarla çıkılması sağlanır.

• Mümkün olduğu kadar mesane eğitim programınızı yakından takip edin. Boşaltma ihtiyacı duymasanız bile tespit edilmiş zamanda tuvalete gidin ve idrarınızı boşaltmayı deneyin.
• Eğer zamanın da idrar yapmayı unutursanız veya herhangi bir sebepten dolayı ara veririseniz günlüğünüzdeki bu daireyi işaretleyin.
• Eğer programlanmış idrar yapma zamanında önce idrar yapma ihtiyacı duyarsanız, belirlenen zamana kadar elinizden geleni yapın. Bütün çabalara rağmen idrar yapma ihtiyacınız geçmez ve idrarınızı tutamazsanız idrarınızı yapın ve bunu günlüğünüze işaretleyin.

Başarılı olacağınıza inanın ve programı A’dan Z’ye takip edin. Mesane eğitimi programını uygularken;

• Kahve, kola gibi kafeinli içeceklerden uzak durun. Kafein mesaneyi tahriş eder ve idrar kesenizi acil boşaltma isteği duymanıza neden olur.
• Sade su için. Portakal suyu gibi asitli içeceklerden kaçının, çünkü tuvalete daha sık gitmenize neden olur.

Eğer kilolarınız fazla ise, zayıflama programları uygulayın. Kabızlık sorununuz var ise diyetinize lifli ve posalı yiyecekler ekleyin. İstediğiniz her an tuvalete gitmeyin. Tuvalet zamanları arasında 5-6 saat gibi uzun bir süre geçirmeyin.

PELVİK TABAN EGZERSİZLERİ
İlk kez 1948’de Kegel tarafından tanımlanmıştır. Bu hareketi öğretmek için idrarı tutmak için yapılan hareketi hastanın yapması istenir. Hasta bu hareketi yaparak pelvis tabanı kastığında mesane tabanı ve kaslar bir miktar yükselir.
Kegel egzersizleri diğer adıyla pelvik taban egzersizleri pelvis tabanını oluşturan kasların yani rahim, vajina, idrar torbası ve rektumu (barsağın son kısmı) saran ve alttan hamak şeklinde destekleyen kasların kuvvetlendirilmesini amaçlayan kaslardır. Bu egzersizlerin gebelik sırasında ve doğumdan sonraki dönemde yapılmasının çeşitli faydaları vardır. Kegel egzersizlerini yapmanın çeşitli yöntemleri tarif edilmiş olsa da hepsinde amaç burada bahsedilen kasları belirli bir süre kasmak ve gevşetmektir. Tuvaleti gelince tutmaya çalışmak gibi buradaki kaslar kasılabilir. İdrar yaparken yarıda kesmeye çalışırken veya vajina içerisine koyulan parmağı sıkmaya çalışırken bu kasları hissetmeyi öğrenebilirsiniz. Yatarak, oturarak, ayakta, heryerde her ortamda yapılabilir. Gün içerisinde sabah, öğle, akşam 3 kere yapılmalı ve her seferinde kaslar 10 kere kasılıp gevşetilmelidir. Kaslar yaklaşık 10 saniye kasılı kalacak şekilde tutulmalı ve daha sonra 10 saniye gevşek bırakılmalı, bu şekilde 10 defa tekrarlanmalıdır. Egzersizi yaparken karın ve kalça kasları kullanmamalı ve normal nefes alıp vermelisiniz.

İdrar yaparken tutma hareketini yalnızca kasmayı öğrenmek için yapmalı, idrar yaparken egzersiz yapılmamalıdır. Hasta çalıştıracağı kasları bulmak için vajeninde bir tampon olduğunu hayal etmeli ve onun düşmesini engellemek için kaslarını kasmalıdır. Kastığı kaslar egzersiz yaptırması gereken kaslardır. Egzersiz doğru yapılmazsa pelvik organ prolapsusuları artabilir.

Pelvik egzersizleri yaparken amaç hafif hareketlerle başlayıp dereceli bir biçimde artırarak etkili harekete ulaşmaktır. Bu egzersizler herhangi bir yerde ve zamanda yapılabilir. Önemli olan hastanın bu hareketleri yaşamının ayrılmaz bir parçası ve alışkanlığı haline getirmektir. Düzenli yapılırsa Kegel egzersizleri 6. ayda pelvis tabanı etkin hale getirmektedir

Kegel egzersizlerini uygulama

• I. hafta: Pelvis kaslarınızı 5 dakika süreyle 6 saniye kasınız ve 6 saniye gevşetiniz (toplam 12 saniye). Her hareket toplam 12 saniye (1 dakikada 5 kontraksiyon) sürmelidir. Günde 3 kez 25 kasma hareketini yapınız (toplam 75).
• 2.hafta: Pelvis kaslarınızı 10 dakika süreyle 12 saniye içinde 6 saniye (dakikada 5 kez) olmak üzere toplam 50 kez kasınız. Her gün 3 kez tekrarlayınız (toplam 150 kez).
• 3.hafta: Pelvis kaslarınzı 15 dakika süreyle 12 saniye içinde 6 saniye olmak üzere toplam 75 kez kasınız. Her gün 3 kez tekrarlayınız (toplam 225 kez).
• 4-24 hafta: Pelvis kaslarınızı 20 dakika süreyle 12 saniye içinde 6 saniye olmak üzere 100 kez kasınız. Her gün 3 kez tekrarlayınız (toplam 300 kez)
• 24 haftadan sonra: Günde 3 kez 10 dakika süreyle yada 2 kez 15 dakika süreyle günde toplam 150 olacak şekilde kasınız.

Mesane eğitimi ve kegel egzersizleri ile sonuç alınmayan idrar kaçırma sorunlarında Jinekokolog,Ürolog veya Ürojinekolog’a başvurularak yapılan muayeneler ve özel testlerle sorunun kaynağı bulunup ilaç tedavileri ve cerrahi girişimler önerilebilir.
Jinekoloji kliniğine başvuran kadınların önemli bir kısmının idrar tutamama veya pelvik organ sarkmalarından yakındığını ifade eden BAYIRLI, “Ancak bilinmelidir ki idrar tutamama bir hastalık değildir, idrar tutamamanın birçok sebebi olabilir. Örneğin Parkinson ve Alzheimer hastalığının ilk bulgusu olarak idrar kaçırma karşımıza çıkabilir. İdrar tutamamanın tedavisindeki başarı için anahtar nokta sebebin iyi araştırılıp tedaviye daha sonra başlamaktır” dedi.